MAMY SIEDEM, NIE PIĘĆ ZMYSŁÓW!
Czy wiesz, że mamy siedem zmysłów nie pięć?
– 7 Zmysłów i zmysły główne
– Zmysł czucia głębokiego
– Zmysł przedsionkowy
Mało kto zdaje sobie obecnie sprawę, że człowiek ma szósty zmysł. I nie jest to intuicja! Jednak jeszcze mniej osób świadomych jest faktu, że tak naprawdę zmysłów mamy siedem! Prawda, że to świetna informacja?
Co to dla nas tak naprawdę oznacza I co możemy zrobić z tyloma zmysłami?
Oprócz ogólnie nam znanych pięciu zmysłów (smak, dotyk, węch, wzrok i słuch) specjaliści wyróżniają dodatkowo jeszcze dwa bardzo ważne, jak nie najważniejsze zmysły, z którymi współdziałają wszystkie pozostałe. Są to zmysł przedsionkowy i zmysł czucia głębokiego.
Do czego są nam one potrzebne, dowiesz się z poniższej lektury.
Przyjrzyjmy się bliżej:
Do podstawowych pięciu zaliczanych do systemów zmysłowych zewnętrznych, czyli takich, które odbierają informacje zmysłowe z zewnątrz i spoza naszego ciała, wchodzą:
– zmysł dotyku
– zmysł węchu
– zmysł smaku
– zmysł wzroku
– zmysł słuchu
I dwa najważniejsze magiczne zmysły, o których my rodzice trochę mniej słyszeliśmy, a przekazują nam informacje niejako z wewnątrz nas: tak zwane układy zmysłowe wewnętrzne, które niekiedy są nazywane ukrytymi, specjalnymi, bliskimi, somatosensorycznymi albo zlokalizowanymi wewnątrz ciała. Do nich zaliczamy:
– układ przedsionkowy (zmysł równowagi);
– układ proprioceptywny (zmysł czucia głębokiego)
Pomimo, że być może niektórzy nawet nie słyszeli o istnieniu tych dwóch dodatkowych zmysłów, to są one szalenie ważne w funkcjonowaniu człowieka. Co więcej, układ przedsionkowy, proprioceptywny oraz zmysł dotyku, stanowią podwaliny zdrowego rozwoju dziecka. Poniżej wyjaśniamy dlaczego.
Układ przedsionkowy / zmysł równowagi
Często nazywany ośrodkiem przedsionkowym, układem przedsionkowym, zmysłem równowagi lub zmysłem przedsionkowym.
Niezależnie od nazewnictwa zastanawiasz się pewnie, czym jest układ przedsionkowy.Zmysł ten znajduje się w uchu środkowym w błędniku.
Choć często pomijany, układ przedsionkowy jest najważniejszym i najwcześniej dojrzewającym zmysłem. Zlokalizowany w uchu wewnętrznym układ przedsionkowy rozwija się jako pierwszy, już w życiu płodowym. Od samego początku jest intensywnie ćwiczony poprzez ruchy dziecka, które dodatkowo wspomagają ruchy matki podczas codziennej aktywności.
Zmysł przedsionkowy co ważne, obok zmysłu dotyku, rozwija się najwcześniej, bo już we wczesnym stadium rozwoju zarodka. Dzidziuś ma niewiele ponad centymetr, kiedy jego układ przedsionkowy zaczyna wyodrębniać się z otaczającej tkanki. Dzieje się to tak wcześnie, ponieważ pojawienie się zdolności zachowania równowagi kinestetyczno-statycznej jest bardzo ważne dla rozwoju innych części układu nerwowego.
Dojrzały układ przedsionkowy pozwala płodowi orientować się w jego położeniu względem siły ciężkości i obracając się, zmienić je na prawidłowe (główką do dołu) w ostatnich tygodniach i dniach ciąży. Czyli pomaga nam przyjść na świat!
Jak wpierać i stymulować zmysł równowagi?
Zmysł równowagi, a raczej cały układ zmysłowy jest stymulowany poprzez kołysanie! To kołysanie już w brzuchu mamy aktywuje zmysł do pracy. Pomaga mu dojrzeć. Natomiast w późniejszym okresie to właśnie stymuluje zmysł przedsionkowy do prawidłowego funkcjonowania. Tym samym też wyciszając i kojąc dziecko.
Zmiana położenia głowy względem środka ciężkości ciała oraz wyczuwanie i pokonywanie siły grawitacji stymuluje zmysł równowagi do działania. Teraz już dokładnie widzisz zapewne, jak kołysanie powiązane jest z rozwojem dziecka i wspieraniem Integracji Sensorycznej.
Czemu stymulowanie zmysłu równowagi jest ważne dla rozwoju dziecka?
O jego istotnej roli w funkcjonowaniu człowieka świadczy fakt, że wszystkie podstawowe czynności, których dziecko uczy się w pierwszych latach życia, a więc koordynacja wzroku i słuchu z ruchem, równowaga, emocje, właściwy odbiór bodźców płynących z otoczenia i adekwatne reakcje zwrotne, zależą od właściwego funkcjonowania układu przedsionkowego oraz scalania informacji w tym układzie.
Dlatego też maluchy, które uspokaja się, stymulując ich układ przedsionkowy, na przykład poprzez kołysanie, obserwują otoczenie baczniej, niż te, które uspokaja się w inny sposób. Szybciej osiągają również kolejne etapy rozwojowe.
Z tego względu ten zmysł jest uznawany za zmysł główny, niejako pierwotny i pomaga w rozwoju oraz prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych zmysłów. Cała integracja sensoryczna przebiega z udziałem tego właśnie zmysłu.
Za co odpowiada zmysł przedsionkowy?
Już wiemy dlaczego ten zmysł jest tak istotny. Teraz odpowiemy sobie za co konkretnie odpowiada. Dzięki prawidłowo funkcjonującemu zmysłowi przedsionkowemu:
– umiemy przeciwstawić się sile grawitacji – tak my tę grawitację dzięki temu zmysłowi czujemy
– potrafimy utrzymać ciało we właściwej pozycji- dzięki temu, że czujemy grawitację, wiemy, gdzie jest góra, a gdzie dół naszego ciała
– umiemy dostosowywać pozycję ciała tak, aby nie upaść (jego zasługą jest to, że często wychodzimy bez szwanku z różnych opresji)
– wykonujemy płynne ruchy
– mamy orientację kierunku pozycji ciała oraz jesteśmy w stanie poruszać się w przestrzeni i ją oceniać
– rozróżniamy prawą i lewą stronę, górę i dół
– wiemy gdzie i w jakiej odległości znajdują się otaczające nas przedmioty
Ponadto zmysł przedsionkowy odgrywa istotną rolę w kontroli głowy. Wyczuwa on kierunek ruchu i siłę ciężkości oraz wpływa na kontrolę mięśni i ruchów oczu.
Żeby wyobrazić sobie działanie tego zmysłu, musimy zobaczyć jak funkcjonujemy, kiedy jest on niejako “wyłączony”, czyli na przykład przy zapaleniu ucha środkowego lub dorośli pod wpływem dużej ilości alkoholu. Mówimy, że błędnik nam szwankuje. Nie możemy złapać równowagi, nie jesteśmy w stanie interpretować obrazu, mamy zawroty głowy.
A co w sytuacji, gdy układ przedsionkowy u dziecka nie działa prawidłowo?
Błędna interpretacja bodźców prowadzi do dyskomfortu, jakim jest strach przed ruchem, samodzielnym staniem, byciem w wyższych pozycjach, czy na przykład oderwaniem nóg od podłoża, mniejszego zaufania do siebie i otoczenia oraz słabszej koordynacji ruchowej. Powoduje zaburzenia prawidłowego procesu Integracji sensorycznej.
Takie dziecko jest niezdarne, a na późniejszym etapie zaburzenia w obrębie tego zmysłu utrudniają naukę czytania, pisania oraz koncentrację.
Czucie głębokie / zmysł czucia głębokiego
Drugi ważny zmysł, czyli czucie głębokie jest niezbędne do płynnego i efektywnego wykonywania różnorodnych ruchów. Za pomocą tego zmysłu odbieramy ruchy własnego ciała oraz wiemy, gdzie znajdują się poszczególne jego części.
To zmysł który mówi nam o nas. My sobie tego nawet nie uświadamiamy, bo jest to tak oczywiste dla nas, gdzie np. jest nasz nos. A jak to wyglada z punktu widzenia naszego dziecka patrz tu link integracja sensoryczna.
Dzięki temu zmysłowi zdajemy sobie sprawę z pozycji naszego ciała bez konieczności patrzenia i upewniania się, w jakim jesteśmy położeniu. Receptory odpowiedzialne za czucie głębokie położone są w mięśniach, stawach i sąsiadujących tkankach, a także w uchu wewnętrznym.
Dlaczego zmysł czucia głębokiego i zmysł równowagi ze sobą współgrają?
Zmysł równowagi i czucia głębokiego razem jest bardzo ważny dla normalnego funkcjonowania, bowiem prawidłowa integracja w obrębie tego układu jest niezbędna do dobrego prowadzenia i planowania ruchów, regulacji napięcia mięśniowego i koordynacji pracy mięśni. Gdy mamy do czynienia z zaburzeniami w działaniu tych zmysłów u dziecka, najczęściej występuje nadmierne lub obniżone napięcie mięśni. Problemy z czuciem mogą również mieć wpływ na nieprawidłowy rozwój chwytu przygotowującego dziecko do pisania.
Prawidłowa integracja tych dwóch zmysłów oraz ich współgranie umożliwia dopiero prawidłowe funkcjonowanie i integracje pozostałych zmysłów.
To dlatego są one jakby zmysłami głównymi. Dopiero gdy umiemy interpretować informacje w obrębie tych wewnętrznych układów, możemy zrozumieć informacje płynące z zewnątrz.
To dzięki współgraniu tych dwóch zmysłów z innymi zmysłami mamy pełny obraz świata. Zmysł dotyku pozwala ocenić cechy przedmiotów, takie jak chropowatość, miękkość, szorstkość itp. Przez receptory dotykowe możemy czuć lekki dotyk, ból oraz temperaturę. Ponadto dzięki temu zmysłowi wiemy czego dotykamy i czujemy, we współgraniu ze zmysłem czucia głębokiego i równowagi wiemy, w które miejsca ciała my jesteśmy dotykani, z jaką siłą, gdzie się wtedy znajdujemy. Czy leżymy czy siedzimy, czy jesteśmy wysoko czy nisko.
W związku z tym budujemy pełny obraz schematu swojego ciała i poczucia, gdzie są zlokalizowane poszczególne jego części. Ponadto współgranie między innymi tych zmysłów warunkuje nabywanie sprawności ruchowych, takich jak na przykład sprawne pisanie.
Cała nasza wiedza o świecie pochodzi ze zmysłów, z tego, co one nam o tym świecie powiedzą. O smaku pomarańczy, o pięknie zachodzącego słońca, o bólu po ugryzieniu komara, czy o strachu, kiedy patrzymy w dół z wysokości.
Ale to od procesu Integracji Sensorycznej zleży, czy my będziemy umieli wiedzę, płynącą ze zmysłów wykorzystać o tym tu Link.
Literatura:
Ayres A. J., Dziecko a integracja sensoryczna, Harmonia Universalis, Gdańsk 2015.
Banaszek G., Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty, Bielsko – Biała 2004.
Charbicka M., Integracja sensoryczna przez cały rok, Engram, Warszawa 2017.
Zobacz również:
Co to jest Integracja Sensoryczna (SI)?
Dlaczego kołysanie, huśtanie jest tak ważne dla rozwoju mózgu dziecka?
Rozwój w Memoli – zmysł czucia gębokiego, zmysł równowagi
Linki na ten temat:
Tajemniczy zmysł – propriocepcja
Komentarze:
KATEGORIE
- Blog (9)
